Winterdepressie: wat is het en hoe pak je het aan?

Een winterdepressie komt ongeveer bij 3 van de 100 mensen in Nederland voor. Het kan op alle leeftijden voorkomen, maar vooral vrouwen en avondmensen lijken gevoeliger te zijn om het te ontwikkelen. Welke klachten heb je bij een winterdepressie? En wat is het verschil met een winterdip? Wij leggen je het uit in deze blog en vertellen je ook hoe je een winterdepressie voorkomen kan.

Een winterdepressie, bestaat die echt? Daar kunnen we heel makkelijk in zijn; Ja die bestaat echt. In 1987 kwam het voor het eerst aan het licht door de onderzoeker Norman E. Rosenthal. Hij merkte zelf minder energie en een futlozer gevoel tijdens de korte donkere winterdagen nadat hij van het zonnig Zuid-Afrika naar New York verhuisde. Hij dacht dat misschien het natuurlijke licht hier iets mee te maken kon hebben. Hij onderzocht het fenomeen samen met collega’s en noemde het seizoensgebonden depressie.

Kenmerken van een winterdepressie:

• Last van depressieve gevoelens
• Je wilt meer eten – vooral koolhydraten
• Je wilt meer slapen

Een winterdepressie is anders dan een ‘normale’ depressie. Hier heb je namelijk vaak geen trek en slaap je niet. Ook staat deze los van de seizoenen. Je spreekt van een winterdepressie als de klachten 2 jaar achter elkaar terugkomen in de winter en de klachten ook weer verdwijnen, wanneer de dagen langer worden.

Het lijkt waarschijnlijk dat een winterdepressie te maken heeft met de hoeveelheid licht die je opneemt. Het komt rond de evenaar namelijk vrijwel niet voor. Des te noordelijker je gaat op de kaart, des te hoger de kans op een depressie in de winter. Het komt rond de evenaar namelijk vrijwel niet voor. Des te noordelijker je gaat op de kaart, des te hoger de kans op een depressie in de winter. Met uitzondering van IJsland. De mensen daar hebben honderden jaren geïsoleerd geleefd van de buitenwereld en hebben zich aangepast door evolutie aan de omstandigheden daar, namelijk de korte donkere dagen in de winter. De mensen die daar vandaag de dag vandaan komen zijn dus minder gevoelig voor een tekort aan licht. In Noord-Amerika komt een winterdepressie gemiddeld zo’n 6,5% voor bij de bevolking tussen de 18 en 65. Variërend van 1,4% in Florida (27° N.B.), tot 9,2% in Alaska (64° N.B.) wat een stuk noordelijker ligt. In Europa lijdt gemiddeld zo’n 3,9% van de bevolking aan een winterdepressie. In Zwitserland (47°N.B.) zou dit 2,2% zijn, terwijl in Nederland (53° N.B) dit 3% zou zijn. En in IJsland(64° N.B.) zou het 3,8 zijn. Dit percentage is een stuk lager dan in Alaska, terwijl ze beide op dezelfde breedtegraad liggen.

Een winterdepressie lijkt ook zo een drie tot vier keer vaker bij vrouwen voor te komen dan bij mannen. Het gaat dan om vrouwen die in hun vruchtbare periode zijn. Tot aan de leeftijd dat een meisje haar eerste menstruatie plaatsvindt en na de menopauze lijken de vrouwen met de mannen nauwelijks verschil te hebben in aantal.

Hoe kan een tekort aan licht een winterdepressie veroorzaken? Het is nog een beetje een mysterie, maar er zijn wel verschillende hypotheses.

Een gebrek aan licht in de winter kan jouw biologische klok in de war schoppen. Hoe dat komt? Een dag duurt 24 uur, maar je biologische klok doet daar net wat langer over; 24 uur en 20 minuten ongeveer. Je ritme loopt dan niet meer helemaal gelijk met de dag. En om dit te voorkomen is er licht. Licht zorgt ervoor dat jouw biologische klok elke ochtend gereset wordt. In de donkere winterdagen wanneer er weinig ochtendlicht is, wordt je biologische klok niet helemaal goed meer gereset. Zo’n verstoorde biologische klok kan gevolgen hebben voor het hormoon cortisol; ook wel het stresshormoon genoemd. Wanneer je klok niet goed gereset is, kan je lichaam te veel cortisol aanmaken. Dat kan voor klachten zorgen. –invoegen animatie zoals in de video met stukje resetten bio klok?

Licht kan er ook voor zorgen dat je melatonine huishouding niet helemaal op orde is. Melatonine is het hormoon dat tegen je lichaam zegt dat het tijd is om te gaan slapen. Bij een winterdepressie blijft een deel in je hersenen langer melatonine afgeven, ook nog in de ochtend. Dat maakt dus dat je ’s ochtends moeilijker wakker wordt en je wilt blijven slapen. In de winter wordt het pas heel laat licht, waardoor je te weinig ochtendlicht hebt. Dat ochtendlicht zorgt er juist voor dat je lichaam stopt met melatonine afgeven. Als je in de ochtend genoeg licht pakt, krijg je dus ook eerder drang om te gaan slapen. Het zorgt voor het beter behouden van je slaapritme.

Te weinig licht rommelt misschien met je serotonine. Serotonine is een stofje in je hersenen dat je gelukkig maakt. Deze hypothese is een beetje lastig en de wetenschap is hier verdeeld over. In de jaren ’80 onderzochten ze de hersenen van overleden mensen. Hier vonden ze dat in de hersenen bepaalde delen minder serotonine hadden in de winter vergeleken met andere seizoenen. Maar dan is de vraag is het een gevolg of een oorzaak van winterdepressie?

Het lijkt er in ieder geval dus sterk op dat licht een effect heeft op een winterdepressie.

Voel jij je somber in de winter? Heb je last van een dipje op misschien zelfs een depressie? Dan hebben een aantal tips voor je op een rijtje gezet.

1. Daglicht. Ga in de ochtend meteen naar buiten. Dit helpt bij het tegen gaan van melatonine afgaven. Zorg ervoor dat je huid de zon kan opnemen.
2. Bewegen. Blijf bewegen en het liefste buiten, ook in de winter. Je lichaam maakt endorfine aan bij het bewegen en dit is een gelukshormoon die we juist nu extra hard nodig hebben. Geen zin om te sporten? Loop dan naar de supermarkt, of maak een wandeling tijdens je pauze.
3. Zorg voor een ritme. Ook al wil je het liefst de hele dag in bed blijven liggen, het is geen goed idee. Juist een regelmaat is belangrijk voor je slaapritme en energie.
4. Eet gezond en gevarieerd. Denk vooral aan Vitamine D, omega-3 en gezonde eiwitten. Eet lekker veel groenten en fruit en slik wanneer je de behoefte hebt, supplementen bij.
5. Lichttherapie. Lijk je al flink gepakt te zijn door een winterdepressie? Met lichttherapie gebruik je elke dag het licht van een speciale lamp, deze kan je helpen om je biologische klok te resetten. Dit kan binnen enkele dagen al verschil maken. Ga hiervoor naar je huisarts.